δάσκαλος και μαθητής
<<Ο παιδαγωγός είναι ο εραστής της ανθρώπινης τελειότητας, που με αγάπη και πίστη βλέπει στις νέες ψυχές τη δυνατότητα μιας καλύτερης ανθρωπότητας και θέτει ολόκληρο τον εαυτό του υπηρέτη της δημιουργίας της, βρίσκοντας σ αυτή του την ενέργεια τη βαθυτάτη ικανοποίηση του είναι του. Ο παιδαγωγός αντικρίζει το κάθε τι στη ζωή, το παιδί κι όλες του τις ενέργειες με το μάτι του ψυχοπλάστη…>>
Απόσπασμα από ομιλία του Δ. Γληνού στις 5-11-1924
Πολλές φορές κατά τη διάρκεια παράδοσης ενός μαθήματος ή κατά τη διενέργεια μιας συζήτησης πάνω σε μια συγκεκριμένη διδακτική ενότητα , παρατηρείται κάποια ασυνήθιστη κινητικότητα εκ μέρους των μαθητών μιας σχολικής τάξης. Κάποιοι μαθητές είναι πιθανόν να διαφωνούν και να εκφράζουν μια διαφοροποιημένη άποψη από τη σύνηθες επικρατούσα, για κάποιο θέμα. Έχουν λοιπόν το δικαίωμα να προβληματίζονται, να αμφισβητούν και να αντιδρούν στα λεγόμενα του δασκάλου. Μέσα στις αίθουσες του σχολείου κατά τις ώρες της διδασκαλίας διαμορφώνεται η προσωπικότητα και ο χαρακτήρας του παιδιού. Υπεύθυνος αυτής της είναι ο δάσκαλος Αυτός είναι που σε πολύ μεγάλο βαθμό με τα εφόδια που θα οπλίσει το μαθητή θα διαμορφώσει και τον αυριανό πολίτη. Δάσκαλος δεν είναι αυτός που θα δώσει κανόνες και φόρμες συμπεριφοράς και ήθους και οι μαθητές μόνο και μόνο από σεβασμό και υποταγή θα πρέπει να υπακούσουν. Δάσκαλος είναι αυτός που βοηθάει τους μαθητές του να ενεργούν μόνοι τους να προβληματίζονται , να δημιουργούν , να κρίνουν ώστε να γνωρίζουν.
Ο δάσκαλος δεν είναι πια στην κορυφή του τριγώνου με τους υπάκουους μαθητές για κοινό, αλλά είναι συνεργάτης, συνοδοιπόρος, συμπαίκτης στο ίδιο γήπεδο, με την ίδια δίψα για έρευνα και μάθηση. Γιατί σήμερα ο δάσκαλος θα δείξει στο μαθητή πώς θα μάθει, πώς θα χρησιμοποιήσει τις νέες γνώσεις , πώς θα συνυπάρξει με τους συμμαθητές του και πώς θα γνωρίσει τον εαυτό του, αλλά και ο μαθητής θα δώσει την ενέργεια και την δύναμη στον δάσκαλο με τον αυθορμητισμό του , με την καθαρότητα της σκέψης του , με τον προβληματισμό του, με την αμφισβήτησή του και οι δυο μαζί θα δουλέψουν για να κατακτήσουν τη γνώση.
Ποτέ δεν μου άρεσε μια τάξη στην οποία επικρατούσε απόλυτη ησυχία. Οι μαθητές να κάθονται ήσυχα στη θέση τους, να απαντούν σχεδόν μονολεκτικά στις ερωτήσεις μου ή να απαντούν έχοντας αποστηθίσει κάποιο σχετικό κομμάτι από το ανάλογο μάθημα και όταν έκανα διαφορετικά την ερώτηση να μην έχουν την ικανότητα και την κρίση να απαντήσουν. Ποτέ δεν μου άρεσε να κάθονται όλοι ήσυχοι στις θέσεις τους από το φόβο κάποιας τιμωρίας ή για να μη τους κάνει ο δάσκαλος παρατήρηση ότι τάχα είναι άταχτα παιδιά ( έτσι θα αμαυρωθεί η καλή τους εικόνα).Ποτέ δεν μου άρεσαν εκείνες οι πινακίδες από χαρτόνι στον τοίχο ,με τα ωραία καλλιγραφικά γράμματα <<Μην κάνετε θόρυβο>>, <<Μην τρέχετε στους διαδρόμους>> κ.τ.λ. χωρίς σχεδόν ποτέ τα παιδιά να έχουν καταλάβει πότε κάνουν και τι εννοούν οι δάσκαλοι με τη λέξη θόρυβο. Ποτέ δεν μου άρεσε μια τάξη με είκοσι παιδιά να κάθονται ακούνητα στα θρανία τους με σταυρωμένα χέρια και να περιμένουν την επόμενη οδηγία….Αντιθέτως προτιμώ μια τάξη με ζωηρούς μαθητές, χαρούμενους, που εκφράζουν αυθόρμητα τη σκέψη τους, που μιλούν και αφηγούνται πως πέρασαν το προηγούμενο απόγευμα με ζωντάνια χωρίς φόβο και ντροπή, παιδιά που στην ώρα της ζωγραφικής συνεργάζονται κατά ομάδες, που μετακινούνται και δημιουργούν φιλίες, που τρέχουν να βοηθήσουν το συμμαθητή τους που δυσκολεύεται.
Προτιμώ μια τάξη που οι μαθητές θα σηκώνουν με διάθεση και ευχαρίστηση το χέρι τους για να ζητήσουν την άδεια να μιλήσουν, να εκφράσουν τη γνώμη τους ελεύθερα, να διαφωνήσουν.
Υπεύθυνος βέβαια για μια τέτοια τάξη είναι ο ίδιος ο δάσκαλος.
Σήμερα ζούμε στην εποχή της πολυπολιτισμικότητας , της αλματώδους ανάπτυξης της τεχνολογίας, της έκρηξης της πληροφορίας, της πολυπλοκότητας και της σφαιρικοποίησης της γνώσης. Μέσα σε αυτό το καινούριο μαθησιακό περιβάλλον ο δάσκαλος θα πρέπει να αναπτύξει τέτοιες μαθησιακές διαδικασίες που θα βοηθήσει το μαθητή να εκφράζεται δημιουργικά και να επιλέγει κριτικά.
Ο δάσκαλος δεν μπορεί να απαιτεί από τον μαθητή να αποστηθίσει ολόκληρα κομμάτια, να μάθει πράγματα που θα του δώσουν κάποιοι οργανισμοί χωρίς κριτική, χωρίς προβληματισμό.
Θα πρέπει να είναι σε θέση ο δάσκαλος να αναπτύξει τέτοιες στρατηγικές ώστε ο μαθητής να μπορέσει να διαχειριστεί σωστά τον όγκο πληροφοριών που τον κατακλύζουν. Να είναι σε θέση να συμμετέχει ενεργά στην κατασκευή και στην συγκρότηση της γνώσης. Να φτάσει στο επίπεδο να μπορεί να αμφισβητεί έχοντας όμως τις δικές του θέσεις πάνω σε ένα θέμα, να ερευνά, να συνθέτει ,να μπορεί να αντικρούει τις θέσεις των άλλων με επιχειρήματα, να έχει αναπτύξει την δημιουργική του σκέψη αλλά και την κριτική του ικανότητα ώστε να αναστοχάζεται και να αξιολογεί ορθά ένα θέμα.
Επιπλέον ο δάσκαλος δεν πρέπει να ξεχνά ότι το οικοδόμημα που χτίζει πρέπει να έχει στέρεες βάσεις .Γι αυτό δεν πρέπει να παύσει να καλλιεργεί και να ασκεί τα παιδιά στις αξίες που αποδέχεται η ελληνική κοινωνία, τις αξίες που κληρονομήσαμε από τους γονείς μας και τους παππούδες μας και από τα παραμύθια των γιαγιάδων μας. Αυτές είναι οι πανανθρώπινες ηθικές αξίες και καλό είναι να παραμένουν σε ισχύ και στις μετέπειτα γενιές. Τελειώνοντας το σχολείο ,ο δάσκαλος θα πρέπει να έχει καταφέρει να καταστήσει τους μαθητές του ικανούς ώστε να σέβονται την προσωπικότητα και την ιδιαιτερότητα των άλλων και να προσφεύγουν στον αναστοχασμό και στην αυτοκριτική, για να γνωρίσουν πιο καλά τον εαυτό τους και να λειτουργούν πιο αποτελεσματικά ως πολίτες και μέλη της σύγχρονης κοινωνίας.
Αυτές οι αξίες είναι που θα διαφοροποιήσουν αύριο τον ΑΝΘΡΩΠΟ -ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΑ από τον ΠΑΝΤΟΓΝΩΣΤΗ- ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΑ.
<<Ο παιδαγωγός είναι ο εραστής της ανθρώπινης τελειότητας, που με αγάπη και πίστη βλέπει στις νέες ψυχές τη δυνατότητα μιας καλύτερης ανθρωπότητας και θέτει ολόκληρο τον εαυτό του υπηρέτη της δημιουργίας της, βρίσκοντας σ αυτή του την ενέργεια τη βαθυτάτη ικανοποίηση του είναι του. Ο παιδαγωγός αντικρίζει το κάθε τι στη ζωή, το παιδί κι όλες του τις ενέργειες με το μάτι του ψυχοπλάστη…>>
Απόσπασμα από ομιλία του Δ. Γληνού στις 5-11-1924
Πολλές φορές κατά τη διάρκεια παράδοσης ενός μαθήματος ή κατά τη διενέργεια μιας συζήτησης πάνω σε μια συγκεκριμένη διδακτική ενότητα , παρατηρείται κάποια ασυνήθιστη κινητικότητα εκ μέρους των μαθητών μιας σχολικής τάξης. Κάποιοι μαθητές είναι πιθανόν να διαφωνούν και να εκφράζουν μια διαφοροποιημένη άποψη από τη σύνηθες επικρατούσα, για κάποιο θέμα. Έχουν λοιπόν το δικαίωμα να προβληματίζονται, να αμφισβητούν και να αντιδρούν στα λεγόμενα του δασκάλου. Μέσα στις αίθουσες του σχολείου κατά τις ώρες της διδασκαλίας διαμορφώνεται η προσωπικότητα και ο χαρακτήρας του παιδιού. Υπεύθυνος αυτής της είναι ο δάσκαλος Αυτός είναι που σε πολύ μεγάλο βαθμό με τα εφόδια που θα οπλίσει το μαθητή θα διαμορφώσει και τον αυριανό πολίτη. Δάσκαλος δεν είναι αυτός που θα δώσει κανόνες και φόρμες συμπεριφοράς και ήθους και οι μαθητές μόνο και μόνο από σεβασμό και υποταγή θα πρέπει να υπακούσουν. Δάσκαλος είναι αυτός που βοηθάει τους μαθητές του να ενεργούν μόνοι τους να προβληματίζονται , να δημιουργούν , να κρίνουν ώστε να γνωρίζουν.
Ο δάσκαλος δεν είναι πια στην κορυφή του τριγώνου με τους υπάκουους μαθητές για κοινό, αλλά είναι συνεργάτης, συνοδοιπόρος, συμπαίκτης στο ίδιο γήπεδο, με την ίδια δίψα για έρευνα και μάθηση. Γιατί σήμερα ο δάσκαλος θα δείξει στο μαθητή πώς θα μάθει, πώς θα χρησιμοποιήσει τις νέες γνώσεις , πώς θα συνυπάρξει με τους συμμαθητές του και πώς θα γνωρίσει τον εαυτό του, αλλά και ο μαθητής θα δώσει την ενέργεια και την δύναμη στον δάσκαλο με τον αυθορμητισμό του , με την καθαρότητα της σκέψης του , με τον προβληματισμό του, με την αμφισβήτησή του και οι δυο μαζί θα δουλέψουν για να κατακτήσουν τη γνώση.
Ποτέ δεν μου άρεσε μια τάξη στην οποία επικρατούσε απόλυτη ησυχία. Οι μαθητές να κάθονται ήσυχα στη θέση τους, να απαντούν σχεδόν μονολεκτικά στις ερωτήσεις μου ή να απαντούν έχοντας αποστηθίσει κάποιο σχετικό κομμάτι από το ανάλογο μάθημα και όταν έκανα διαφορετικά την ερώτηση να μην έχουν την ικανότητα και την κρίση να απαντήσουν. Ποτέ δεν μου άρεσε να κάθονται όλοι ήσυχοι στις θέσεις τους από το φόβο κάποιας τιμωρίας ή για να μη τους κάνει ο δάσκαλος παρατήρηση ότι τάχα είναι άταχτα παιδιά ( έτσι θα αμαυρωθεί η καλή τους εικόνα).Ποτέ δεν μου άρεσαν εκείνες οι πινακίδες από χαρτόνι στον τοίχο ,με τα ωραία καλλιγραφικά γράμματα <<Μην κάνετε θόρυβο>>, <<Μην τρέχετε στους διαδρόμους>> κ.τ.λ. χωρίς σχεδόν ποτέ τα παιδιά να έχουν καταλάβει πότε κάνουν και τι εννοούν οι δάσκαλοι με τη λέξη θόρυβο. Ποτέ δεν μου άρεσε μια τάξη με είκοσι παιδιά να κάθονται ακούνητα στα θρανία τους με σταυρωμένα χέρια και να περιμένουν την επόμενη οδηγία….Αντιθέτως προτιμώ μια τάξη με ζωηρούς μαθητές, χαρούμενους, που εκφράζουν αυθόρμητα τη σκέψη τους, που μιλούν και αφηγούνται πως πέρασαν το προηγούμενο απόγευμα με ζωντάνια χωρίς φόβο και ντροπή, παιδιά που στην ώρα της ζωγραφικής συνεργάζονται κατά ομάδες, που μετακινούνται και δημιουργούν φιλίες, που τρέχουν να βοηθήσουν το συμμαθητή τους που δυσκολεύεται.
Προτιμώ μια τάξη που οι μαθητές θα σηκώνουν με διάθεση και ευχαρίστηση το χέρι τους για να ζητήσουν την άδεια να μιλήσουν, να εκφράσουν τη γνώμη τους ελεύθερα, να διαφωνήσουν.
Υπεύθυνος βέβαια για μια τέτοια τάξη είναι ο ίδιος ο δάσκαλος.
Σήμερα ζούμε στην εποχή της πολυπολιτισμικότητας , της αλματώδους ανάπτυξης της τεχνολογίας, της έκρηξης της πληροφορίας, της πολυπλοκότητας και της σφαιρικοποίησης της γνώσης. Μέσα σε αυτό το καινούριο μαθησιακό περιβάλλον ο δάσκαλος θα πρέπει να αναπτύξει τέτοιες μαθησιακές διαδικασίες που θα βοηθήσει το μαθητή να εκφράζεται δημιουργικά και να επιλέγει κριτικά.
Ο δάσκαλος δεν μπορεί να απαιτεί από τον μαθητή να αποστηθίσει ολόκληρα κομμάτια, να μάθει πράγματα που θα του δώσουν κάποιοι οργανισμοί χωρίς κριτική, χωρίς προβληματισμό.
Θα πρέπει να είναι σε θέση ο δάσκαλος να αναπτύξει τέτοιες στρατηγικές ώστε ο μαθητής να μπορέσει να διαχειριστεί σωστά τον όγκο πληροφοριών που τον κατακλύζουν. Να είναι σε θέση να συμμετέχει ενεργά στην κατασκευή και στην συγκρότηση της γνώσης. Να φτάσει στο επίπεδο να μπορεί να αμφισβητεί έχοντας όμως τις δικές του θέσεις πάνω σε ένα θέμα, να ερευνά, να συνθέτει ,να μπορεί να αντικρούει τις θέσεις των άλλων με επιχειρήματα, να έχει αναπτύξει την δημιουργική του σκέψη αλλά και την κριτική του ικανότητα ώστε να αναστοχάζεται και να αξιολογεί ορθά ένα θέμα.
Επιπλέον ο δάσκαλος δεν πρέπει να ξεχνά ότι το οικοδόμημα που χτίζει πρέπει να έχει στέρεες βάσεις .Γι αυτό δεν πρέπει να παύσει να καλλιεργεί και να ασκεί τα παιδιά στις αξίες που αποδέχεται η ελληνική κοινωνία, τις αξίες που κληρονομήσαμε από τους γονείς μας και τους παππούδες μας και από τα παραμύθια των γιαγιάδων μας. Αυτές είναι οι πανανθρώπινες ηθικές αξίες και καλό είναι να παραμένουν σε ισχύ και στις μετέπειτα γενιές. Τελειώνοντας το σχολείο ,ο δάσκαλος θα πρέπει να έχει καταφέρει να καταστήσει τους μαθητές του ικανούς ώστε να σέβονται την προσωπικότητα και την ιδιαιτερότητα των άλλων και να προσφεύγουν στον αναστοχασμό και στην αυτοκριτική, για να γνωρίσουν πιο καλά τον εαυτό τους και να λειτουργούν πιο αποτελεσματικά ως πολίτες και μέλη της σύγχρονης κοινωνίας.
Αυτές οι αξίες είναι που θα διαφοροποιήσουν αύριο τον ΑΝΘΡΩΠΟ -ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΑ από τον ΠΑΝΤΟΓΝΩΣΤΗ- ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΑ.
